Koronavirüs ile Nasıl Mücadele Edilir?

Tüm dünya, bu yılın başında Çin’in Wuhan şehrinde ortaya çıkan ve kısa sürede tüm kıtlara yayılan yeni koronavirüs (Covid-19) ile mücadele halinde. Covid-19, solunum yolu rahatsızlığı belirtileri; ateş, öksürük, nefes darlığı gösteren bir grup hastanın incelenmesi üzerine ilk olarak 13 Ocak 2020 tarihinde tespit edildi. Konu üzerine çalışan Çinli bilim insanları, başlangıçta salgının Wuhan bölgesindeki deniz ürünleri ve hayvan pazarlarının yakınında bulunanlarda başladığını keşfettiler. Yeni Coronavirüs, kısa sürede Wuhan başta olmak üzere Hubei eyaletindeki diğer şehirlere ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin geri kalanına sıçradı. Son derece hızlı yayılan virüsün, tüm dünya ülkelerine yayılması ise yine çok hızlı oldu. Hazırladığımız bu rehber ile COVID-19 nedir, etkeni nelerdir, hangi yollarla bulaşır, vaka tanımları ve tanı yöntemleri nasıl yapılır gibi konular hakkında bilgi vermeyi amaçladık. COVID-19 vakası veya taşıyıcısı ile karşılaşıldığında hangi yollar izlenmeli bu konuda yol göstermeyi hedefliyoruz. Veriler, T.C. Sağlık Bakanlığı ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) önerilerinden yola çıkarak derlenmiştir.

Coronavirusler (CoV) nelerdir? 

Coronavirüs, hayvan veya insanda hastalığa neden olabilen büyük bir virüs ailesine verilen genel bir addır. Zoonotik olan Coronavirus ailesinin henüz insanlara bulaşmamış olan ancak hayvanlarda saptanan birçok üyesi olduğu biliniyor. Coronavirus’ün, insanlarda Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS) ve Şiddetli Akut Solunum Sendromu (SARS) gibi şiddetli hastalıklara, solunum yolu enfeksiyonlarına neden olduğu da bilinmekte idi. 2019 yılının Aralık ayında keşfedilen yeni tip coronavirüs’e ise Covid-19 adı verildi. Covid-19’un neden olduğu hastalık ise Türkiye’de koronavirüs hastalığı olarak tanımlandı.

Covid-19 Nasıl Bulaşır? 

Tüm dünyayı saran Covid-19 salgının nasıl ortaya çıktığı ve virüsün insanlara nasıl bulaştığı bilgiler henüz kesinleşmemiş olsa da bilim insanları virüsün Huanan Deniz Ürünleri Toptan Satış Pazarında yasadışı olarak satılan vahşi hayvanları işaret ediyor. Hastalığın insandan insana bulaşması konusunda da esas olarak damlacık yolu ile bulaşma olduğu belirtiliyor. Ayrıca, virüs taşıyıcılarının öksürme, hapşırma yolu ile saçtıkları damlacıklara diğer kişilerin elleriyle temas etmesi, ellerin ağız, burun ve göz mukozasına temas etmesi ile Covid-19 virüsünün bulaştığı tespit edildi. Virüsün semptomatik dönemden 1-2 gün önce başlayıp semptomların kaybolmasıyla sona erdiği düşünülüyor. Coronavirus’lar genel olarak dış ortama çok dayanıklı değil. Ortamın nem ve sıcaklığına, temas ettiği yüzeyin dokusuna göre dayanma süresi değişiyor. Genel yargı, virüslerin cansız yüzeylerde birkaç saat içerisinde aktivitesini kaybettiği yönünde. 

Karantina nedir? Kaç gün sürer?

Çin’deki olgular incelendiğinde ortalama inkübasyon süresinin 2 ila 14 gün olduğu söyleniyor. Virüs taşıyıcısı birey, 14 gün öncesinde herhangi bir belirti göstermeyebilir, ancak başka bireylere hastalığı bulaştırabilir. Bu nedenle taşıyıcı olma riski olan kişilerin minimum 14 günlük bir karantina süreci geçirmeleri öneriliyor. 

Koronavirüs belirtileri nelerdir? 

Covid-19 enfeksiyonunda en yaygın görülen belirtiler; solunum semptomları, ateş, öksürük ve dispne olarak belirtiliyor. Daha ciddi vakalarda, pnömoni, ağır akut solunum yolu enfeksiyonu, böbrek yetmezliği ve ölüm gelişebildiği de açıklandı. Semptomların şiddeti ve biçmi, hastanın yaşına, önceki sağlık öyküsüne göre değişiklik gösterebilir. Eldeki veriler hastalığın şiddeti konusunda kesin yorumlar yapabilmek için henüz yeterli değil. 

Koronavirüs nasıl tedavi edilir? 

Covid-19 için etkisi kanıtlanmış bir ilaç ve hastalığı önleyecek bir aşı henüz geliştirilemedi. Uzmanlar, teşhisin konulmasından sonra belirli ağrı kesiciler ve ateş düşürücü ilaçlar ile belirtileri hafifletecek tedaviler uyguluyorlar. Bol sıvı tüketmek, dinlenmek, düzenli uyku, bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi gibi uygulamaların hastalığın neden olduğu semptomları minimum seviyeye indirdiği biliniyor. Ayrıca hastanın tutulduğu odanın nemini dengelemek, ılık duş gibi yöntemlerle öksürüğün hafifletilmesi destekleniyor. 

Koronavirüsten korunmak için neler yapılmalı? 

Henüz Covid-19 virüsünden koruyacak bir aşı bulunamadı. Ancak Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), virüsten korunmak için uyulması gereken önlemleri şöyle sıralıyor: 
•    Enfekte olmuş kişilerle yakın temastan kaçınılmalı. 
•    El hijyenine dikkat edilmeli. Eller sık sık en az 20 saniye sabun ve su ile yıkanmalı. Sabun ve su olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği kullanılabilir. Kişiler özellikle hastalar veya çevresi ile temas ettikten sonra ellerini mutlaka temizlemeli. 
•    Çiftlik veya vahşi hayvanlarla korunmasız temastan kaçınılmalı. 
•    Eğer enfekte olunursa, diğer kişiler ile mesafe korumalı, öksürürken, hapşırırken tek kullanımlık kağıt mendil ile ağızın ve burnun kapatılmalı. Kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek içinin kullanılmalı. 
•    Eller ile gözlerinize, burnunuza ve ağzınıza dokunmaktan kaçınılmalı. ,
•    Enfekte olan kişilerin dokunduğu yüzeyler dezenfekte edilmeli.
•    Et, yumurta gibi hayvansal gıdalar iyice pişirilerek tüketilmeli. 
•    Mümkün olduğunca kalabalık yerlerden kaçınmak, eğer girmek zorunda kalındığında ağız ve burnu kapatmak gerekir. Mümkünse ise tıbbi maske kullanılması da önemle belirtiliyor.

Covid-19 Testi için Nereye Başvurulmalı? 

Kişiler kendilerinde yukarıda sayılan semptomları gözlemlediyse ya da risk oluşturabilecek bir ortama girdiklerini düşünüyorlarsa belli başlı adımları izlemeliler. Bunlardan ilki ve en pratiği T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından oluşturulan, kişilerin hastalık riskini online sorgulayabilecekleri ‘Korona Bilgilendirme’ web sitesi. koronaonlem.saglik.gov.tr adresindeki soruları cevaplayarak yönlendirmeler takip edilebilir. Ayrıca kişiler 184 ve 112 hatlarını arayarak yetkili kişiler ile görüşebilir. 

KAYNAK 1: https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/tr/
KAYNAK 2: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public