caniasERP Yeni Türk Ticaret Kanununa Hazır

Yeni Türk Ticaret Kanunu ve caniasERP

Finansal Bakış

14 Şubat 2011'de iş dünyası için oldukça önemli bir kanun onaylandı; 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu. Bu yazının amacı bu kanun ile gelen değişiklikler hakkında kısa bilgi vermek ve caniasERP yazılımının bu yeni duruma uyumu ile ilgili bilgileri sizler ile paylaşmaktır.

1 Temmuz 2012'den başlayarak, yaklaşık 56 yıldan sonra halen yürürlükte olan 6762 sayılı TTK görevi 6102 sayılı yeni TTK'ya bırakıyor. Bu karar bizleri birer birey olarak etkileyecek elbette; fakat daha önemlisi bir ticari şirket hissedarı, sorumlusu, yöneticisi, yazılım uygulama geliştiricisi, danışmanı ve hatta salt çalışanı olarak pek çok kişiyi çok daha önemli oranlarda etkileyecektir. Yeni TTK diğer taraftan, ister kuruluş bünyesinde olsun ister dışarıdan hizmet versin, Mali Müşavirlere, Muhasebecilere ve Bağımsız Denetçilere de çok önemli sorumluluklar, yeni görevler ve önem yüklemektedir.

Başta Avrupa'nın ve Ortadoğu'nun birçok ülkesinde, Arap Yarımadası'nda, Çin'de ve elbette güzel ülkemiz Türkiye'de çok sayıda değerli müşterisi bulunan uluslararası bir Kurumsal Kaynak Planlama (ERP) yazılımının üretilmesi, geliştirilmesi ve bakımı için çaba harcayan bizler, böyle bir iş yazılımının verdiği sorumlulukla, yeni TTK'nın henüz tasarı aşamalarından itibaren takip ederek, kanunun yürürlük tarihlerinden makul bir zaman önce hazır hale gelmek üzere yapmamız gereken her türlü geliştirme ve düzenleme çalışmalarına başladık ve bu hedefte önemli yollar katettik.

Hem yeni versiyonumuz caniasERP 6.03 ile, hem de bir önceki sürümümüz olan caniasERP 6.02 ile yeni TTK'ya tam hazır olmak için kararlıyız ve hızla ilerliyoruz.

Yeni TTK'nın yürürlük tarihleri aşağıdaki gibidir :

(1) TMS/TFRS : Türkiye Muhasebe Sistemi/Türkiye Finansal Raporlama Standartları Uluslararası Muhasebe Standartları ve Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (IFRS) özdeşidir.

(2) Şirketler ilgili tarihe kadar bağımsız denetçilerini seçeceklerdir. Bu denetçiler şirketi yıl içerisinde uygun gördükleri zamanlarda 2013 yılı mali kayıtları üzerinden denetleyebileceklerdir.

Yeni TTK ticari hayata birçok yeni ve kapsamlı düzenlemeler getirmektedir. Bu makalenin amacına uygun olarak Finansal yenilikler ve düzenlemelerden bahsetmek gerekirse, öne çıkan en önemli konu TMS/TFRS'ye uygun muhasebe sistemi ve finansal raporlamadır. Türkiye'de 2005 yılından başlamak üzere Sermaye Piyasası Kuruluna veya Bankacılık Denetleme Kurulu'na bağlı şirketler ve kurumlar muhasebelerini UFRS'ye (Uluslararası Finansal Raporlama Standartları, IFRS'nin uyarlanmış bir alt kümesi) göre tutmak ve raporlamak zorunda idiler. Şimdi bu zorunluluk, sözü geçen kurumlara bağlı olsun veya olmasın, hangi boyutta olurlarsa olsun (*), tüm şirketlere zorunlu hale getirilmektedir ve standartlar açısından kapsamı daha da genişletilmektedir.

(*) KOBİ’ler tam set TMS/TFRS veya isterlerse KOBİ Finansal Raporlama Standardı’nı (KOBİ TFRS) uygulayacaktır. KOBİ TFRS tam sete göre daha sadeleştirilmiş kurallardan oluşan muhasebe standardıdır. CANIAS ERP Tam Set TMS/TFRS standardını temel alacak şekilde düzenlenecek ve aynı zamanda KOBİ Finansal Raporlama Standardı'nı da destekleyecektir. (KOBİ : Kamuya hesap verme yükümlülüğü bulunmayan ve dış kullanıcılar için genel amaçlı finansal tablo yayımlayan iktisadi kişilikler veya işletmeler olarak tarif edilmektedir ve bu tanım ticari işlem hacmine bağlı olarak revize edilebilir)

Yeni kanunla amaçlanan en önemli hedef "Uluslararası alanda kabul gören, standart, amaca uygun, doğru, güncel, gerçekçi ve anlaşılır finansal raporlar üretmek ve sunmaktır". Amaçlanan (Türkiye'deki yaygın yanlış uygulamaya referans göndererek), finansal raporların sadece vergi mevzuatına uygun hazırlanması değil, finansal raporların tüm kullanıcıları için (hissedarlar, yöneticiler, çalışanlar, potansiyel yatırımcılar, devlet kurumları, uluslararası derecelendirme kurumları, kreditörler, vb) hazırlanması ve sunulmasıdır. Burada özellikle "güncel" ve "gerçekçi" sıfatlarına uyabilmek için, şirketler bilançolarındaki tüm varlıklarını ve kaynaklarını, yeni TTK'da tarif edilen tekniklerle değerlemek (güncel ve gerçekçi değerlerine indirgemek yani bir takım yöntemleri kullanarak değerlerini azaltmak veya artırmak) zorundadırlar. Bu çalışma halen yapılan basit bir senetler reeskont çalışması olmadığı gibi gerçekte varlık ve borçların nitelik ve niceliklerine de bağlı olarak zahmetli bir süreç olacaktır. Söz konusu çalışmalar sadece bir dönem sonu işlemleri değil, aksine tüm mali yıla dağılan bir çabalar zincirini tarif etmektedir.

İşte burada, kullandığınız veya kullanmayı planladığınız iş yazılımları ve bu yazılımların Yeni TTK'ya uyumluluğu, sizin için bu hazırlık ve sunumların ne derece meşakkatli, ne derece başarılı olup olmayacağının anahtarıdır.

Altı ana başlıktan oluşan yeni TTK ile "Ticari İşletme", "Ticaret Şirketleri" ve "Kıymetli Evrak" başlıklarında getirilen başlıca yenilikler aşağıdaki şekilde özetlenebilir (Diğer üç başlık olan "Taşıma İşleri", "Deniz Ticareti" ve "Sigorta Hukuku" konularında da önemli düzenlemeler getirilmiştir.)

Sermaye, Şirketler ve Ortaklıklar :

• Sermayenin korunmasına ilişkin tavizsiz düzenlemeler ve Sermaye ortaklıklarının şeffaflaşması.
• Tek kişiyle şirket kurma veya tek ortaklı şirkete dönüşebilme.
• Pay sahibinin mevcut dava hakları korunurken, yeni dava hakları getiriliyor.
• İşletme konusu dışında işlem yapabilme.
• Şirket birleşmelerine, bölünmelerine ve tasfiyelerine yönelik yeni düzenlemeler.
• Şirketler Topluluğu kavramı, Ana Şirket ve Yavru Şirket kavramlarına açılık getiriliyor. Konsolidasyon önem kazanıyor.
• Yeni Kanun ile asgari sermaye miktarları artırılıyor.
• Sirketler sermayelerinin yüzde onunu (%10) aşmamak şartı ile kendi paylarını iktisap ve rehin olarak kabul edebilir oluyorlar.
• Kurucular Beyanı (mevcut TTK'da olmayan yeni bir düzenleme) getiriliyor.
• İlk defa bir ayrımla şirketlerin ölçeklerine göre küçük, orta ve büyük olarak sınıflandırılması düzenleniyor.

Bilişim Teknolojileri :

• Resmi defterlerin ve ticari belgelerin elektronik ortamda saklanmasına ve sunulmasına yasal zemin oluşturuluyor.
• Şirket internet sitesi ve asgari içeriği zorunlu kılınıyor. (Bu makalede bakınız: Şirket internet sitesinin zorunlu içerik başlıkları)
• Yönetim kurulunun tamamen telekonferans yoluyla yapılmasına imkan sağlanıyor.
• Ticaret sicil kayıtlarının elektronik ortamda tutulması ve depolanması sağlanıyor.
• Sözleşmelerin, kuruluş süreçlerinin elektronik ortamda yapılması mümkün kılınıyor.
• Genel Kurul çağrılarının elektronik posta ile yapılabilecek olması, toplantıya katılma, öneri sunma, oy kullanma gibi yönetimsel hakların internet ortamında elektronik imza ile kullanılabilecek olması sağlanıyor.
• Tarafların anlaşmaları halinde ihbar, itiraz ve benzeri beyanlarını elektronik ortamda yapabilmesi imkânının tanınmış olması sağlanıyor.
• İnceleme ve bilgi alma hakları tanınıyor, düzenleniyor.
• Devredilebilir elektronik ortamların, alanların (domain), adların ve işaretlerin de ticaret şirketlerine sermaye olarak konulması mümkün kılınıyor.

Yönetim Kurulu ve Genel Kurul :

• Yönetim kurulu üyesi bir tüzel kişi olabilir, pay sahibi olmak zorunda değildir.
• Yönetim kurulu üyelerinin (tek ortaklılar hariç) dörtte birinin yüksek öğrenim görmüş olma zorunluluğu getiriliyor.
• En az bir yönetim kurulu üyesinin, murahhasın, bağımsız denetçinin ve işlem denetçisinin genel kurula katılması zorunlu tutuluyor.
• Yönetim Kurulu üyelerine hukuki ve cezai sorumluluk (müteselsil sorumluluk) getiriliyor.
• Yönetim Kurulu üyelerinden en az birinin Türkiye'de ikamet etmesi ve Türk vatandaşı olması zorunluluğu getiriliyor.
• Genel kurulun devredilemez yetkileri tanımlanıyor.
• Yöneticilerin şirkete borçlanması engelleniyor (diğer müşteriler gibi vadeli ürün alma gibi bazı istisnalar hariç)

Böylece, Yönetim Kurulunun profesyonel, bilgili, karar alan, inisiyatif kullanan bir yapıda oluşması teşvik ediliyor, hatta zorlanıyor.

Zorunlu ortak sayısından kaynaklanan, göstermelik ve etkisiz, çok küçük paylı (genelde aile fertleri) ortaklıklar engellenmeye çalışılıyor.

Yabancı sermayenin ülkeye girişi kolaylaştırılıyor. Tek ortaklı şirket kurabilme olanağı ile sembolik yerli ortak arama sıkıntısı çözülüyor.

Denetim :

Bağımsız Denetim ve İşlem Denetimi yeniden düzenleniyor.
Pay senetleri borsada işlem gören şirketlerde Yönetim Kurulu, tehlikelerin erken teşhisini sağlamak amacıyla bir denetim komitesi kurulması konusunda karar alabilmesi düzenleniyor.

Şirket internet sitesinin zorunlu içerik başlıkları :

• Şirketçe kanunen yapılması gereken ilanlar.
• Pay sahipleri ile ortakların haklarını korumaları için gerekli belgeler.
• Yönetim Kurulu tarafından alınan rüçhan, değiştirme, alım, vb. haklara ilişkin kararlar.
• Değerleme raporları, kurucular beyanı, halka arza dair taahhütler, iflas
• ertelenmesine ilişkin karar metinleri, şirketin kendi paylarını iktisap etmesi hakkındaki Genel Kurul ve Yönetim Kurulu kararları.
• Birleşme, bölünme, tür değiştirmeye ilişkin belgeler.
• Esas sözleşme değişikliklerine ait belgeler.
• Her türlü çağrılara ait belgeler, raporlar, Yönetim Kurulu açıklamaları.
• Şeffaflık ilkesi ve bilgi toplumu açısından açıklanması zorunlu bilgiler.
• Finansal tablolar, ara tablolar, özel amaçlarla çıkarılan bilançolar.
• Yönetim Kurulu yıllık raporu, yöneticilere ödenen paralar, seyahat giderleri, tazminatlar.
• Denetçi, özel denetçi, işlem denetçisi raporları.
• İlgili kurumların konulmasını istedikleri bilgiler (Örn: SPK)
  
   

Yeni TTK'nın burada bir kısmını özetlemeye çalıştığımızın çok ötesinde, tümü ile yeni uygulamalar, kapsamlı radikal değişiklikler ve düzenlemeler öngörmektedir.

Bu makalenin hazırlandığı tarihte, VUK'ya göre de defter tutulup tutulmayacağı (bir başka değişle çift defter mecburiyeti olup olmayacağı) netleşmemiştir. Fakat caniasERP tüm alternatif senaryolar için hazırlıklarını yapmaktadır. Yaklaşık iki yıldır caniasERP birden fazla muhasebe standardına göre birden fazla defteri eş zamanlı olarak tutabilme imkanını sunmaktadır. Elbette yukarıdaki tipik olası senaryo iki defter ile sınırlı kalmak zorunda değildir. Kullanıcılarımız isterlerse diğer defterlerinin de benzer şekilde üretimini sağlayabileceklerdir. caniasERP için TMS/TFRS'ye uygun yeni hesap planı ve temel ticari işlemlerin muhasebe kayıt anahtarı örnekleri tarafımızdan temin edilebilecektir.

Ayrıca "Dönem sonu Toplu Değerleme/Düzenleme İşlemleri" transaksiyonu şu başlıklarda kullanıcılarına yardımcı olacaktır :

• Vadeli Alımlar
• Vadeli Satışlar
• Çekler ve Senetler
• Müşteriler (Çek veya Senede bağlanmamış vadeli alacaklar)
• Tedarikçiler (Çek veya Senede bağlanmamış vadeli borçlar)
• Stoklar
• Vadeli Mevduat
• Krediler
• Leasing
• Şüpheli Alacaklar
• Dönen Varlıklar (hisse senetleri, hazine bonoları, vb)
• Sabit Kıymetler
• Personel (Kullanılmamış İzin karşılıkları, Kıdem Tazminatı karşılıkları)
• Ertelenen Vergi
• Taahhüt Edilen Garantiler karşılıkları
• ...

caniasERP, yeni TTK'ya tam uyumlu olmak konusunda aylar öncesi başlayan çalışmalarının meyvelerini toplamaya başlamış ve ihtiyaç duyulduğu anda da tüm modülleri ile tam hazır olacaktır.

Yeni TTK'nın ülkemiz ekonomisine olumlu katkılarda bulunmasını diliyoruz.

Aykut Eyileten
Finansal Uygulamalar Birim Yöneticisi
IAS Yazılım